15 aug Xiu Yang voor een Gebalanceerd Mentaal en Emotioneel Leven – 4e artikel

Het prachtige boek van Mimi Kuo-Deemer over de eeuwenoude Chinese wijsheid Xiu Yang – oftewel zelfcultivatie voor een gelukkiger, gezonder en een meer gebalanceerd leven – verdient uitgebreider aandacht dan de boekrecensie die ik eerder schreef. In een reeks van vijf artikelen draag ik de komende weken de hoogtepunten van het boek – dat alleen nog in het Engels te verkrijgen is – in het Nederlands over, met als doel zoveel mogelijk mensen bewust te maken op welke wijze zij hun leven gelukkiger, gezonder en evenwichtiger kunnen leiden. Een andere intentie die hieraan verbonden is, is mijn behoefte om Mimi te ondersteunen in haar missie om de Oosterse wijsheid aan het Westen over te brengen. Drie weken geleden verscheen deel 1 De Kunst van Xiu Yang van deze reeks, een week later deel 2 De Mandala van Xiu Yang, vorige week deel 3  Xiu Yang voor een Gezond en Harmonieus Lichaam. Hieronder vind je het vervolg, deel 4.

Evenwichtig reageren

Een ander woord voor gebalanceerd is evenwichtig, waarbij het beeld van een weegschaal past waar aan beide zijden evenveel gewicht in de schaal is gelegd. Hierdoor heffen de gewichten elkaars effect op en is er ogenschijnlijk geen beweging waar te nemen. Een leven zonder beweging op mentaal of emotioneel vlak, is echter niet menselijk te noemen en wordt hier ook niet nagestreefd. De mentale en emotionele balans die Mimi ons via Xiu Yang aanreikt is er één waarbij we leren om op een evenwichtige manier te reageren op dat wat het leven ons aan ervaringen biedt.

Rust en kalmte

Op de Mandala van Xiu Yang wordt een gebalanceerd mentaal en emotioneel leven gevonden in het gebied van de Geest en het Hart. De gedachten van onze Geest en de gevoelens van ons Hart kunnen in bepaalde periodes van het leven met ons aan de haal gaan, tenzij we leren ons Geest te focussen en ons Hart te verzachten. Dit focussen en verzachten gebeurt o.a. als we leren om bewust aandacht te schenken aan onze ademhaling. Wanneer dat lukt, dan blijven Geest en gedachten in het hier en nu, waardoor beiden tot rust komen en je beter in staat bent om helder te denken. Mimi geeft in haar boek een aantal suggesties voor ademhalingsoefeningen die je hierbij zullen helpen. Doel hiervan is overigens niet om gedachten te negeren of uit de weg te gaan, maar juist om rust en kalmte te vinden. In die rust en kalmte kunnen gedachten namelijk binnenkomen en ook weer gaan, waardoor ze niet in het lichaam blijven vastzitten. De ruimte die hierdoor ontstaat geeft toegang tot meer bewustzijn, inzicht, compassie, wijsheid en ontwaken.

Contact maken, nieuwsgierig zijn en aandacht hebben

Wanneer je Geest en Hart leert kalmeren door de aandacht naar je ademhaling te brengen en gedachten in alle rust kunt laten opkomen en weer laten gaan, dan is de volgende stap naar een evenwichtig mentaal en emotioneel leven het leren observeren van deze gedachten, gevoelens en gewaarwordingen in het lichaam. Door regelmatig contact te maken, nieuwsgierig te zijn en zonder oordeel aandacht te hebben voor wat in ons leeft, leren we bepaalde (schadelijke) patronen in ons leven te herkennen. En pas dan, wanneer we ons bewust zijn van iets dat ons hindert, oftewel Mindful zijn, kunnen we het loslaten en met heel ons aandacht weer terugkeren naar het hier en nu.

Het lichaam verkennen

Alle mentale en emotionele sensaties die we als mens ervaren, hebben een fysieke uitdrukking. Wanneer je deze signalen van je lichaam leert herkennen, kun je veel sneller weer balans terugbrengen in gedachten en gevoelens. Bij spanning bijvoorbeeld, kun je heel bewust het lichaam leren ontspannen en daarmee voorkomen dat ondermijnende gedachten en gevoelens de overhand nemen. Bewust het lichaam observeren en waarnemen, vergroot niet alleen je kennis ervan, maar ook je bewondering ervoor en zorgt voor een zachtere en mildere houding ten opzichte van je lijf. In haar boek beschrijft Mimi zes primaire manieren die de Buddha aanhaalde om bewust je lichaam te observeren en verkennen. De eerste hebben we hierboven al besproken, namelijk gewaarwording van de ademhaling in het lichaam. De volgende is je houding observeren en je bewust zijn van de bewegingen van je lichaam en wat ervoor zorgt dat je rechtop blijft staan of zitten. Bewust je aandacht bij alledaagse activiteiten houden gedurende de dag, bijvoorbeeld bij het eten (zonder afleiding van schermen!) en van tijd tot tijd je lichaam van top tot teen met je aandacht scannen, horen hierbij. De elementen van aarde, water, vuur, lucht en ether (of voor Qigong: hout, vuur, aarde, metaal en water) die je rondom je kent opzoeken in het lichaam is nummer vijf en tot slot de veranderingen van groei, herstel en verval in het lichaam bewust ervaren en accepteren.

Gevoelens, gedachten en emoties observeren

Ervaringen die we hebben kunnen plezierig, onplezierig of neutraal aanvoelen. Xiu Yang richt zich echter niet op deze gradaties van onze gevoelens, maar meer op de reacties die zij in ons teweeg brengen. Plezierige ervaringen kunnen een gevoel van verlangen naar meer opwekken en ons veeleisend maken, iets onplezierigs maakt dat we naar binnen keren om onszelf er tegen te beschermen en een neutrale ervaring maakt ons onverschillig waardoor onze aandacht verslapt. Juist door je te richten op de manier waarop je reageert op een bepaalde situatie, in plaats van de aandacht op de kwaliteit van de ervaring te richten, creëer je ruimte om te kunnen waarnemen en observeren. Je geeft jezelf daardoor de mogelijkheid om oude reactieve patronen die je al lang niet meer dienen te herkennen nog voordat je ze in de wereld zet en te vervangen met een meer bewust en kalm respons. In haar boek geeft Mimi aanwijzing hoe je deze ruimte creëert.

Gedachten kunnen ons soms behoorlijk in de weg zitten, vooral als ze veroordelend en zelfondermijnend zijn. Wanneer je via de aangereikte methoden van Xiu Yang leert om meer afstand tot je gedachten te nemen, dan ontstaat er ruimte om nieuwsgierig te zijn en je gedachten waar te nemen en te observeren. Dat maakt dat je je steeds bewuster wordt van ongegronde, ondermijnende en schadelijke gedachten, waardoor je steeds behendiger wordt in het actief doorbreken van vastgeroeste gedachtenpatronen of het langzaam omvormen van terugkerende ongewenste gedachten tot waardevolle inzichten.

Bewust omgaan met onze emoties is misschien wel de moeilijkste van deze drie, omdat we ons er het meest mee identificeren. Onze taal is hiervan een duidelijk bewijs: ik BEN boos, ik BEN verdrietig, ik BEN gefrustreerd, enz. De eerste stap om los te komen van een sterke identificatie met een emotie is door het te herkennen (geeft het naam/label). Stap twee is het vervolgens toe te laten (accepteren/niet willen oplossen) en stap 3 het te onderzoeken (bv. waar voel je de emotie in je lichaam?). Wanneer je deze 3 stappen genomen hebt, mag je je loskoppelen van de emotie (niet persoonlijk opvatten en beseffen dat ook dit weer voorbij gaat).

Een Harmonieus Hart

Wanneer het leven ons in situaties brengt waar we ons liever niet in zouden bevinden, zoals het verlies van een dierbare, een echtscheiding of een droom die niet verwezenlijkt kan worden, dan wil ons verstand een antwoord hebben op het ‘waarom’ hiervan. In veel gevallen echter blijft een antwoord op die vraag uit, waardoor we verbitterd en verstard achterblijven. Wanneer het je echter lukt om zulke situaties met een harmonieus Hart te benaderen, dan maak je gebruik van de kwaliteit van het Hart om emotie en verstand te verenigen. Deze krachtige kwaliteit van het Hart merk je als je in een periode van rouw ervaart dat je in al je verdriet ook enorme blijdschap en dankbaarheid kunt voelen voor de steun en liefde die je bij familie of vrienden vindt. In Mimi’s boek wordt aandacht gegeven aan hoe je je Hart door middel van meditatie, mindfulness, visualisatie en zachte vloeiende Qigong bewegingen kunt verzorgen, zodat het je steeds beter lukt om de onbegrensdheid en onmetelijkheid van het Hart te voelen. Ook en misschien wel vooral wanneer het leven moeilijk wordt.

Innerlijke criticus

Je innerlijke criticus spreekt tot je in de vorm van terugkerende ondermijnende gedachten, die je veroordelen en kleineren. De oorsprong van deze gedachten is vaak terug te voeren op iets dat vroeger tegen je gezegd werd en wat als een waarheid in je verankerd is. Je bewust worden dat je innerlijke criticus geen boodschapper van de waarheid is, maar een echo van een mening of zienswijze van iemand uit het verleden, is de eerste stap die nodig is om het tot stilzwijgen te brengen. Wanneer het je vervolgens lukt om dat wat je innerlijke criticus te vertellen heeft in twijfel te trekken en te onderzoeken, dan is dat de volgende stap om je innerlijke criticus de deur te wijzen. Je bewust zijn van veroordelende en ondermijnende gedachten over jezelf (maar ook over anderen!) maakt onderdeel uit van Xiu Yang. Door deze gedachten dagelijks te observeren en te onderzoeken, zorg je ervoor dat je ze steeds eerder een halt kunt toeroepen.

Inhoud 5e artikel: volgende keer ga ik dieper in op het hoofdstuk over het creëren van een gelukkiger plekje in de wereld. Hierin is o.a. aandacht voor het cultiveren van kwaliteiten die jou en je omgeving gelukkiger maken (zoals kunnen luisteren en vrijgevig en vriendelijk zijn) en hoe je flexibel, dienstbaar, spontaan, creatief en vrij kunt leven.