08 mrt De oorsprong van Qigong

Wanneer er precies voor het eerst Qigong werd beoefend in China is lastig te achterhalen. Er gaan meerdere verhalen in het rond over wanneer dat zou zijn geweest. Vanaf eind jaren zeventig van de vorige eeuw werden wel de –  tot dan toe alleen aan bepaalde families toevertrouwde – Qigong oefeningen door Qigong meesters aan het grote publiek onderwezen. Van die tijd stammen de ons inmiddels welbekende beelden van Chinezen die op straat en in parken Qigong of Tai Chi beoefenen, maar voor die tijd was Qigong uitsluitend bekend bij een beperkt aantal (welgestelde) families en kloosters en werd het alleen binnenshuis beoefend.

Er heeft dus lange tijd een zekere mysterie rondom het beoefenen van Qigong gehangen, maar wat wel altijd helder was, was dat het zijn oorsprong vond in het verlangen naar een gezonder en langer leven en dat daarbij heel bewust naar de natuur werd gekeken. Eén van de vele verhalen over het ontstaan van Qigong vertelt over een periode ongeveer 2000 jaar voor onze eigen jaartelling. Een grote vloed had China overspoeld en alles wat op het land groeide en gebouwd was, werd weggevaagd. De mensen gingen gebukt onder deze zware omstandigheden en tot overmaat van ramp brak er ook nog een epidemie uit. Een grote arts uit die tijd, Hua Tuo, was begaan met het lot van de gewone mensen en reisde door het land om erachter te komen wat de oorzaak van deze plaag was. Zijn ontdekking verbaasde hem zelf: mensen zijn net als water. Water dat beweegt en dat vrij kan vloeien, is helder en gezond. Maar water dat stilstaat wordt een broedplaats voor ziekten. De Chinese boeren hadden alles verloren bij de vloed en het land was niet meer bruikbaar om in te zaaien. Ze waren moedeloos geworden en zaten maar de hele dag niets te doen. Net als stagnerend water, waren ook zij een broedplaats voor ziekten geworden. Hua Tuo maakte hierop uit dat een inactief lichaam iemands innerlijke levensbron, oftewel Qi, aantastte. Qi dat niet in beweging is, wordt net als stagnerend water, een broedplaats voor ziekten. Hua Tuo keek toen nog eens om zich heen en zag dat alleen de mensen ziek waren en niet de dieren. Dit inspireerde hem om een oefening te bedenken waarbij de bewegingen van een hert, beer, aap, tijger en kraanvogel werden nagebootst. Deze oefening die ‘Wu Qin Xi’, oftewel ‘De Vrolijke Vijf Dieren’, wordt genoemd, is de eerste Qigong workout die ooit is gedocumenteerd.

Of ‘De Vrolijke Vijf Dieren’ ook daadwerkelijk aan deze arme, doodzieke, mensen doorgegeven werd, is niet zo waarschijnlijk. Veel meer voor de hand ligt het dat Hua Tuo zijn bevindingen mee naar huis nam, waar hij ze gebruikte om zijn welgestelde patiënten gezond te houden en te genezen. Het gewone volk, zoals ik aan het begin uitlegde, kwam pas veel later in aanraking met Qigong. Wellicht werkte Hua Tuo aan het hof van de Gele Keijzer, aan wie het eerste medische boek dat de grondslag heeft gelegd voor de Traditionele Chinese Medicijnen, wordt toegeschreven. Aan het hof was er tijd en stonden de middelen ter beschikking om uit te zoeken hoe men gezond kon leven en liefst ook nog zo lang mogelijk. Dat de oorsprong van Qigong duizenden jaren geleden bij het Chinese hof ligt, is daarom misschien wel het meest aannemelijk. En daarvandaan heeft het zich in de loop van de tijd steeds verder verspreid, eerst naar de elite en de monniken en pas veel later naar de ‘gewone’ Chinees. Toen de Chinese regering aan het einde van de vorige eeuw het in groepsverband beoefenen van Qigong verbood, omdat het bang was voor opstanden die uit dit soort samenscholingen ontstonden, verplaatsten de Qigong meesters hun aandacht naar het westen, waar zij binnen de kortste keren voet aan de grond kregen.

Een bijzondere voorbeeld van synchroniciteit: het westen dat zo gebukt gaat onder epidemieën en plagen als depressiviteit, stress,  burn-out, obesitas, hoge bloeddruk, diabetes, kanker, enz. ontvangt, dankzij de angst van de Chinese regering, in de vorm van deze helende bewegingsleer precies op tijd datgene wat het nodig heeft. En gelukkig voor ons wordt de weldaad van Qigong hier in het westen niet van het ‘gewone’ volk weggehouden, maar mogen we er dag in dag uit, als we dat willen, ons voordeel mee doen.

Yvonne Alefs