26 okt De fysiologie van Qigong

Onderstaand YouTube filmpje fascineerde mij zo, dat ik besloot de ingesproken tekst uit te typen en hieronder te vertalen. Er worden best wat ingewikkelde biologische termen gebruikt, die ik heel kort tussen haakjes geprobeerd heb duidelijk te maken. Ik vind vooral het filmpje een prachtige, visuele uitleg geven over de werking van Qi op ons skelet, spieren, bloedsomloop, lympfenstelsel, lichaamsvloeistoffen, zenuwstelsel, organen, hersenen en ruggengraat.

De fysiologie van Tai Chi and Qigong

In de westerse wereld kijken we graag naar wat het beoefenen van Qigong en Tai Chi zowel anatomisch (qua structuur en organisatie van het lichaam) met ons doet, als ook fysiologisch (qua levensprocessen, zoals bijvoorbeeld stofwisseling, spijsvertering, enz.). Het verbeteren van de functionaliteit van ons lichaam staat hierbij voorop. In het land van herkomst echter, is functionaliteit van het lichaam maar één aspect van wat men in de oudheid ‘Qi’ noemde. Men is daar vooral gericht op het verbeteren van de kwaliteit en hoeveelheid levensenergie, oftewel Qi, in het lichaam.

Hieronder worden de anatomische en fysiologische effecten van geest-lichaam oefeningen in Qigong and Tai Chi verkend; hoe wordt functionaliteit – wat gelijk is aan Qi – aangewakkerd en verbeterd; hoe wordt het onderhouden?

Het skelet
Volgens de eeuwenoude beschaving die Qigong heeft ontwikkeld, dringt Qi door tot in het merg van de botten. Daar wordt het opgeslagen voor geneeskrachtige en versterkende doeleinden. In het merg vinden de stamcellen hun oorsprong en splitsen zich vervolgens op in rode en witte bloedcellen. Aangezien botten zich in alle delen van het lichaam bevinden, spelen zij een belangrijke rol bij de verdeling van Qi over het hele lichaam.

De spieren
Het gevoel van loslaten, ontspannen en tintelen dat je door de bewegingen van Qigong of Tai Chi opwekt, kan voelbaar zijn in iedere vezel van het lichaam; in de armen, de benen en het torso. Wanneer je de geest tot rust brengt, dan kan je heel bewust de Qi voelen, omdat je in plaats van na te denken over wat je zou moeten voelen, vooral aan het observeren bent wàt het precies is dat je voelt. Spieren worden niet alleen in beweging gezet door intensieve inspanning, maar zijn voor hun functionaliteit – en dat geldt voor elke verzameling van cellen – afhankelijk van de aanwezigheid van brandstof, oftewel Qi. De werking van de spieren wordt ook verbeterd door een staat van alerte rust die in Qigong en Tai Chi bereikt wordt. Spieren zijn overal, functionele ondersteuning is overal, dus is Qi overal.

De bloedsomloop
De Chinese geneeskunde stelt dat Qi en bloed samen functioneren, zoals een broer en zus. Beide leveren functionele en helende vermogens aan alle delen van het lichaam. Wat je zou kunnen voelen, als er gezegd wordt ‘voel de Qi’, is de beweging van bloed. In een toestand van ontspannen bewegen zet het bloed namelijk uit, waardoor er ruimte komt voor meer zuurstof en voedingsstoffen ter ondersteuning van de cellen. Het is een subtiele sensatie, maar je kùnt het voelen. Aangezien het bloed via de aderen en vaten overal in het lichaam komt, en bloed en Qi samenwerken, kun je stellen dat gewaarwording van het bloed gelijk is aan gewaarwording van Qi.

Het Lymfestelsel en lichaamsvloeistoffen
Alle lichaamsvloeistoffen in het lichaam, behalve bloed, worden in de Chinese geneeskunde aangeduid als ‘DE vloeistof’. Lymfe, cerebrospinale vloeistof (in hersenen en ruggenmerg), synoviale vloeistof (slijmvliesbekleding) in de gewrichten, zelfs tranen, worden daartoe gerekend.  Het lymfestelsel zorgt voor het afvoeren van interne afval, maar is tegelijkertijd ook de aanvoerlijn van immuuncellen. Qigong en Tai Chi verbeteren de voortstuwing en werking van alle vloeistoffen die horen bij ‘DE vloeistof’. Wees aandachtig tijdens je oefening, je zou heel subtiel vloeistof gebaseerde  sensaties van binnen kunnen voelen, iets wat de Chinezen Qi noemen.

Het zenuwstelsel
Het zenuwstelsel geeft via neuronen impulsen af; signalen die fysiologische functies niet alleen ondersteunen, maar ook kunnen inperken en belasten. Neuronen vind je door het hele lichaam. De informatie die via het zenuwstelsel wordt doorgeven zorgt voor de aansturing van beweging en  legt ook de basis voor ook het ontstaan van gevoelens en stemmingen. Neurologische impulsen werken samen met cellen, organen, klieren en het geheel van chemie om functies van gedachten en lichaam uit te voeren.  Neurologische impulsen transporteren en dragen hun boodschappen over naar alle delen van het lichaam en kun je gelijkstellen aan Qi. Wanneer je na het doen van Qigong of Tai Chi een rustgevende, harmoniserende en uitgebalanceerde effect van het zenuwstelsel voelt, dan voel je wat de mensen in de oudheid Qi noemden.

De organen met inbegrip van hersenen en ruggengraat
In alle culturele systemen – van de oude sjamanistische tot de huidige – wordt het functioneren van ons lichaam toegeschreven aan de organen. Zij zijn verantwoordelijk voor de processen die het leven in stand houden.  Zij hebben een sleutelpositie als het gaat om chemische activiteiten in het lichaam. In de Chinese geneeskunde worden zij als het centrum van de innerlijke beweging van Qi beschouwd. In de meest recente inzichten van wat we ‘het Qi kanaalsysteem’ noemen, wordt aan iedere orgaan en klier en aan de hersenen en het ruggengraat een eigen energiekanaal toegewezen. Sensaties die in deze energiekanalen gevoeld worden, vloeien voort uit de aanwezigheid van Qi.

Alle systemen die hierboven aangehaald zijn – botten, bloed, vloeistoffen, zenuwen, enz. – zijn betrokken bij en  produceren interacties die van nature chemisch zijn. Interessant om hier aan te halen is, dat een meer recente definitie van Qi beschrijft dat Qi de interactie IS tussen de chemicaliën in elk van deze systemen. Voedingsstoffen, enzymen, hormonen, neurotransmitters en zelfs de meer subtiele cofactoren, inclusief componenten van genetisch materiaal, zijn non-stop in beweging en spelen voortdurend op elkaar in. Dit geldt in dezelfde mate ook voor de ademhaling, beweging, focus van gedachten en zelfmassage van Qigong of Tai Chi. Zowel tijdens het beoefenen van Qigong of Tai Chi als na verloop van tijd, werken deze vier samen om het resultaat van innerlijke chemische activiteiten te stimuleren en te verbeteren. Als je voelt, is het dan chemie of is het Qi?

Het ontspanningseffect
De combinatie van ademhaling, beweging, focus van gedachten en massage van Qigong en Tai Chi zetten de genezende neurohormonen van het parasympathisch zenuwstelsel (zorgt voor herstel en rust) aan tot actie. Tegelijkertijd worden de actiehormonen (adrenaline) in het sympathisch stelsel (zorgt voor activiteit) hierdoor afgeremd. De ontspanningsreactie die door Qigong en Tai Chi teweeg wordt gebracht, bevordert de mogelijkheden van celvernieuwing en ademhaling. Genezing vindt plaats op het duidelijk voelbare niveau van ‘het je ontspannen en goed voelen’, maar ook op het veel dieperliggend niveau van neurotransmitters en telomeren van het DNA.

Wat geweldig allemaal! Deze geest, lichaam en energie oefeningen die zoveel millenia geleden zijn ontwikkeld hebben invloed op alle systemen van het fysieke lichaam. De totaliteit van fysieke processen staat over het geheel genomen gelijk aan wat de Chinezen Qi noemen. De werking van al deze systemen dringt door in het hele lichaam, zoals ook Qi door het hele lichaam te vinden is. Het meest interessante aan dit alles is, dat fysieke functies zich uitsluitend intern afspelen, terwijl de werking van energie – Qi – dat niet doet. Het lijkt dan misschien wel alsof we, van persoon tot persoon, afzonderlijke fysieke entiteiten zijn, maar Qi is niet alleen ín ons, het is ook om ons heen. Misschien heb je je eigen energieveld  – Qiveld – gevoeld.

Is het mogelijk dat we energetisch met ieder ander mens en alles om ons heen verbonden zijn als onderdeel van een totaalsom van Qi, energie in de hele wereld? Zijn we wellicht verbonden met het hele universum? In Qigong is hierop het antwoord: ja!